Dz 20:7
 |
Niedziela "Dniem Pańskim" chrześcijan. Polemika z nauką adwentystów i innych sabatarian |  |
2) Bacchiocchi, a za nim adwentyści i inni sabatarianie o Dz 20:7 („W pierwszy dzień po szabacie, kiedy zebraliśmy się na łamanie chleba...”) uczą:
„W świetle tych przeanalizowanych materiałów przydatność tekstów z Dz. Ap. 20, 7-12 dla udokumentowania tezy o regularnym już święceniu niedzieli okazuje się raczej znikoma lub żadna. Okoliczność, pora i sposób odbycia się tego zgromadzenia wskazują na to, że było to spotkanie specjalne, a nie rytualne. Nie obowiązywał bowiem jeszcze wtedy zwyczaj regularnego święcenia niedzieli z odprawianiem nabożeństwa niedzielnego” („Od soboty do niedzieli” W-wa 1985, s. 122).
J. Salij OP zaś, po przestudiowaniu „argumentów” Bacchiocchiego związanych z Dz 20:7 i opisanymi wydarzeniami z 57 roku, napisał:
„Otóż choćby Bacchiocchi poświęcił temu wersetowi nie dwanaście (s. 111-122), ale sto dwadzieścia stron druku, nie jest w stanie zmienić tego świadectwa, który nie zaczyna się od słów: ‘Ponieważ postanowiliśmy pożegnać Pawła, zebraliśmy się w pierwszym dniu po szabacie’, ale brzmi w sposób znacznie bardziej dla adwentystów niewygodny: ‘W pierwszym dniu po szabacie, kiedy zebraliśmy się na łamaniu chleba’, itd. I żadna sofistyka tego nie zmieni, że tekst sugeruje raczej to, iż Pawła pożegnano przy okazji ‘łamania chleba’, jakie odbywano wówczas ‘w pierwszy dzień po szabacie’.” („Poszukiwania w wierze” rozdz. ‘Spór o niedzielę’, Poznań 1991, s. 231).
Gdyby spotkanie św. Pawła z chrześcijanami zapisane w Dz 20:7 było tylko okazjonalne, a nie z powodu obchodzenia niedzieli, to niezrozumiałe by było to, czemu św. Łukasz opisując te wydarzenie posłużył się tak bogatym jego opisem teologicznym.
W Dz 20:7-12 występuje wiele aluzji do wydarzeń związanych z niedzielnym zmartwychwstaniem Jezusa i wieczorną Eucharystią w Wielki Czwartek. E. Bianchi o tym pisze:
„Liczne detale tego tekstu nadają wydarzeniu szczególnego kolorytu i silnie paschalną wymowę. Przede wszystkim (...) dynamika przejścia z nocy (20,7) aż do poranka (20,11), z ciemności do światła; przejście od upadku w śmierć (20,9) do powstania ku życiu (20,12) młodego Eutycha, którego zmorzył sen; odpowiadający mu ruch zejścia (katabas: 20:10) i wejścia (anabas: 20,11) Pawła, który powoduje zmartwychwstanie chłopca...” („Niedziela. Dzień Pana. Dzień Człowieka” Poznań 1998, s. 113).
„Ostatnia wieczerza” Pawła, która była „łamaniem chleba” (Dz 20:7), przypomina „Ostatnią Wieczerzę” Chrystusa, gdy On „łamał chleb” (Mt 26:26).
Poranne wskrzeszenie Eutycha (Dz 20:10) i „niemała radość” z tego faktu przypomina poranne zmartwychwstanie Chrystusa i „wielką radość” (Mt 28:8, Łk 24:41, J 20:20) chrześcijan z tego powodu.
Niektórzy badacze chcą widzieć nawet inne analogie w omawianym tekście np. „trzecie piętro” (Dz 20:9), z którego upadek spowodował prawdziwą śmierć Eutycha, przyrównują do „trzech dni” prawdziwej śmierci Chrystusa. Patrz też np. „górna sala” (Mk 14:15, Dz 20:8), „wyjaśnianie Pism” (Łk 24:27, 32, Dz 20:9, 11), światłość (Mk 16:2, Dz 20:8).
Jeśli sabatarianie za Bacchiocchim twierdzą, że spotkanie niedzielne opisane w Dz 20:7 było tylko specjalnym zgromadzeniem, to czyż nie odpowiedniejszym dniem byłby do tego szabat, który według adwentystów był obchodzony wtedy przez chrześcijan? Czy ten święty dzień Izraelitów nie byłby właściwszym, skoro niedziela była tylko zwykłym dniem według sabatarian? Gdzie tu konsekwencja adwentystów?
Niektórzy znawcy problematyki sobotnio-niedzielnej idą nawet na ‘kompromis’ z sabatarianami i twierdzą, że w wyrażeniu „pierwszy dzień po szabacie” (Dz 20:7) kryje się myśl, że najpierw chrześcijanie zachowywali szabat, by później, już po zachodzie słońca (w sobotę wieczorem) tzn. w niedzielę obchodzili Eucharystię „pierwszego dnia tygodnia”. Analogicznie więc, jak szabat byłby wtedy cotygodniowy, tak i niedziela również.
Sam Bacchiocchi (choć nie zgadza się zapewne co do tego w przypadku Dz 20:7) pisze też o tym:
„Okazuje się więc, że określenie ‘ósmy dzień’, wymyślone bardzo wcześnie przez chrześcijan, wyraża w pewnym stopniu i sam sposób i samą genezę powstania instytucji niedzieli. Sugeruje ono, że święto niedzielne powstało prawdopodobnie ‘jako przedłużenie sabatu’, obchodzone początkowo w sobotę wieczorem. Później, w miarę pojawienia konieczności odróżnienia się chrześcijan od Żydów, święto to zostało najwidoczniej przeniesione z soboty wieczorem na niedzielę rano” (s. 326).
J. Salij OP, świadom możliwej takiej przejściowej postawy chrześcijan pisze:
„Autor [Bacchiocchi] wyraźnie potrafi to zauważyć, że pierwsi chrześcijanie nie byli ludźmi znikąd, ale wyrastali z biblijnego judaizmu, zaś świadomość chrześcijańska nie spadła na nich w okamgnieniu, ale krystalizowała się powoli i nie bez oporów. ‘Pierwsi żydowscy konwertyci - pisze Bacchiocchi - traktowali przyjęcie Chrystusa nie jako zburzenie ram ich przekonań religijnych, ale jako wypełnienie mesjańskich oczekiwań, które wzbogacały życie religijne nowymi wartościami. Proces odłączenia cienia od rzeczywistości, tego, co przemija, od tego, co trwałe, przebiegał stopniowo i nie dokonywał się bez trudności ani bez jakichkolwiek oporów’ (s. 164). Rzecz jasna, autor nie powie już (bo jest przecież adwentystą), że chrześcijanie jerozolimscy początkowo zachowywali szabat na tej samej zasadzie, na jakiej przestrzegali jeszcze jakiś czas obrzezania oraz rozróżniali pokarmy czyste i nieczyste” („Poszukiwania w wierze” rozdz. ‘Spór o niedzielę’, Poznań 1991, s. 231).
Ciekawe, że o ile w przypadku 1Kor 16:2 („Niechaj pierwszego dnia tygodnia”) sabatarianie zgadzają się z tym, że można rozumieć ten tekst jako mówiący o „każdej niedzieli” (choć mowa jest dosłownie jakby o jednej), to w stosunku do Dz 20:7 nie zgadzają się na takie rozszerzenie łamania chleba na „każdą niedzielę”.
Warto też przypomnieć sabatarianom, że tekst Dz 20:7 nie miał być tylko przekazem historycznym pewnego zdarzenia, ale Dzieje Apostolskie jako pismo natchnione miały być wskazówką dla wszystkich pokoleń chrześcijan, jak postępować i żyć.
Mało tego, gdyby pożegnanie Pawła byłoby tylko przypadkowo w niedzielę, niezrozumiałe by było podawanie dnia tygodnia, w którym się ono odbyło. Do czego ta informacja miałaby nam służyć?
Tu też zaznaczmy, że chociaż w Listach i Dziejach Apostolskich wymieniane jest wiele razy słowo „dzień” (w znaczeniu dni tygodnia np. Dz 4:3, 5, 10:9, 14:20) to jednak z nazwy nie wymienia się żadnego z nich. Tylko dni świąteczne Żydów (np. sobota [Dz 13:14] i dzień Przaśników - Dz 12:3) i chrześcijan (dzień Pięćdziesiątnicy [Dz 2:1, 20:16, 1Kor 16:8] i pierwszy dzień tygodnia, czy pierwszy dzień po szabacie - 1Kor 16:2, Dz 20:7) posiadają oznaczenia w tych pismach. Widać więc, że określenia „pierwszy dzień po szabacie”, czy „pierwszy dzień tygodnia”, są terminami związanymi ze świątecznym charakterem niedzieli, analogicznie jak w przypadku pozostałych wymienionych świątecznych dni.
Zapytajmy też sabatarian. Czy tylko przez przypadek zebranie w Troadzie w „pierwszy dzień po szabacie” (Dz 20:7) zbiega się z ustanowionym przez Pawła niedzielnym odkładaniem ofiar dla ubogich (1Kor 16:2)? Dodajmy, że oba te fakty miały miejsce w latach 56-57.
Czy tylko przypadkiem należy tłumaczyć to, że oba te wydarzenia odbywały się w dzień w którym Chrystus zmartwychwstał, ukazywał się i zesłał Ducha Świętego?
Na koniec jedno świadectwo z pism wczesnochrześcijańskich, a przytaczamy je dlatego, że w rozdziale o Dz 20:7 Bacchiocchi, ten nadzwyczaj skrupulatny analityk, nie poświęcił mu wcale uwagi. Charakterystyczne dla poniższych zdań Tertuliana (ur. 155) jest to, że w sprawie zebrań niedzielnych chrześcijan odwołuje się on do praktyki Apostołów!
Pisze on:
„Ale - powiesz - jak będziemy mogli się zebrać, w jaki sposób sprawować niedzielną uroczystość? Oczywiście tak, jak Apostołowie, ubezpieczeni wiarą, a nie pieniędzmi. (...) Wreszcie, jeżeli nie możesz urządzić zebrania za dnia, masz noc [por. Dz 20:7n.]; światło Chrystusa ją rozjaśnia. Czy nie możesz tworzyć małych grup, jeśli przecież Kościół jest już tam, gdzie jest trzech? Lepiej, żebyś nie widział tych twoich tłumów, niż miałbyś się zaprzedać w niewolę” („O ucieczce w czasie prześladowania” 14:1; cytat za „Dzień Święty” H. Pietras SJ, Kraków 1992, s. 112).
|
Niedziela "Dniem Pańskim" chrześcijan. Polemika z nauką adwentystów i innych sabatarian | |
