Krzyż czy "pal męki" - co naprawdę pisał Lipsius
Świadkowie Jehowy, przed 1931 r. znani jako Badacze Pisma Świętego, przez wiele lat uznawali, że Chrystus zginął śmiercią męczeńską na Krzyżu. Pisał o tym wielokrotnie założyciel tej sekty Charles Taze Russell, jak również jego następca Joseph Franklin Rutherford (np."Harfa Boża", New York 1924, s. 114). Także strona tytułowa programowego czasopisma tej sekty "Strażnica" zawierała krzyż. Współcześni Świadkowie Jehowy często nawet o tym nie wiedzą i są zdumieni gdy pokazuje się im odpowiednie publikacje.
Zmiana poglądów jest jednak jedną z cech charakterystycznych dla Świadków Jehowy. Dość często otrzymują oni tzw. "nowe światło" od Jehowy polegające na lepszym jakoby zrozumieniu Objawienia. W ten sposób ich wierzenia ulegają zmianie niekiedy o 180o.
Jednym z licznych przykładów jest pogląd na sposób męki Chrystusa, który w roku 1936 zmieniono z krzyża na pal. Dowodem śmierci Chrystusa na "palu męki" ma być, zdaniem Świadków Jehowy, tłumaczenie greckiego słowa "stauros" lub "ksylon", które wg. nich stanowi prosty pal. Nie biorą oni pod uwagę faktów historycznych, a cytowaną literaturę gruntownie przeinaczają.
W swoich wydaniach Pisma św. Świadkowie Jehowy powołują się np. na dzieło Justusa Lipsiusa (1547-1606) p.t. "De cruce libri tres" i przedstawiają tylko jedną z licznych ilustracji tegoż dzieła, (patrz "Chrześcijańskie Pisma greckie", 1994, s.418 oraz "The Kingdom interlinear translation of the greek Scriptures", 1985, s.1150.) Cytowana tam ilustracja przedstawia postać na palu z wyciągniętymi nad głową rękami.
Dzieło Justusa Lipsiusa miało swego czasu wielką poczytność, o czym świadczy szereg wydań w Antwerpii i Brunszwiku, jakie ukazały się na przełomie 16-go i 17-go wieku. Lipsius opisuje w nim znane rodzaje krzyży, jakie stosowano wobec skazańców. Dzieli je na proste, będące naturalnymi pniami oraz zbijane (compacta) sporządzone rękami ludzkimi (s.8). Krzyże znane były już w starożytności. Autor podaje przykład krzyża prostego, którym był po prostu pień rosnącego drzewa. Na takim drzewie miał być przywiązany Kupido. Również do mitologii należy przykład krzyża prostego zobrazowany przez Lipsiusa, a cytowany przez Świadków Jehowy. Nas jednak nie interesuje mitologia, a prawdy historyczne, a przede wszystkim to co pisał Lipsius na temat krzyża Chrystusa.
Warto jeszcze wspomnieć, że w rozdziale VII Lipsius zajmuje się krzyżami zbijanymi, skrzyżowanymi, a sporządzonymi rękami ludzkimi z dwu pni drzewa. Jedną z takich form są dwa jednakowe pnie drzewa zbite ze sobą w kształcie litery X. Jest on zwany krzyżem Andrzeja.
Przejdźmy jednak do sprawy najważniejszej. W księdze pierwszej, rozdział X, s.22-24 Lipsius omawia "Na jakiej formie krzyża Chrystus poniósł śmierć?" (In qua Crucium forma Christus mortem tulerit?"). Lipsius opiera się tu na wypowiedziach różnych autorów, którzy opisują jak nasz Zbawca był powieszony, umierając za cały świat. I tak Sedulius uczy, że rodzaj krzyża, który nosił naszego Pana miał cztery ramiona, które jednoczyły świat. Podobnie D. Paulus, mówi, że krzyż miał długość, szerokość, wyniosłość i głębokość, co już najdawniejsi doktorzy stwierdzają o krzyżu. Augustinus opisuje dokładniej, że była szerokość, na której wyciągnięte były ręce, długość wznosząca się od ziemi, na której przymocowane było ciało, wysokość na którą pień wznosił się w górę i głębokość, na którą utwierdzony był krzyż. Damascenus natomiast czyni porównanie, że tak jak cztery końce krzyża są pośrodku związane i połączone, tak przez boską moc wszystkie widzialne i niewidzialne stworzenia są zjednoczone. Apostoł Paweł uczy, że krzyż ma wysokość, szerokość i głębokość. "Opis krzyża jest: ta część, która jest w ziemi zamocowana zwana głębokością, wysokość która jest w powietrzu podniesiona, szerokość zaś jest ta, która jest rozciągnięta na prawo i lewo."
Dalej Lipsius wspomina, że również w dawnych napisach w kamieniu (zapewne ma na myśli nagrobki) kształt krzyża jest czteroramienny. Na zakończenie rozdziału stwierdza, że tak kiedyś, jak i współcześnie na całym znanym świecie widzimy krzyż w ten sam sposób wyrzeźbiony. Przytoczone teksty mówią wyraźnie, że Justus Lipsius, na którego powołują się Świadkowie Jehowy, bynajmniej nie twierdzi jakoby krzyżowanie na palu było powszechne. Przeciwnie, tzw. krzyż prosty - crux simlpex - występował raczej w mitologii. Ponadto stwierdza wyraźnie, że Chrystus został umęczony na krzyżu czteroramiennym.
W kolejnych rozdziałach Lipsius opisuje jak krzyżowano u różnych narodów, szczególnie u Rzymian. Wymienia także przyczynę śmierci Chrystusa, wypisaną przez Piłata na tabliczce na krzyżu: Rex Judeorum. W dziele Lipsiusa warto jeszcze wrócić szczególną uwagę na porządek i sposób mocowania na skazańca krzyżu, który podaje on w księdze II, rozdział X, s.49-52. Lipsius powołując się jak zwykle na innych autorów twierdzi, że najpierw przymocowywane były ręce, następnie nogi. Nogi zaś oparte były na podpórce i przybite pojedynczo. Najważniejsze słowa, powołując się za Lipsiusem na Innocentego, warto tu przytoczyć dosłownie: "fuerunt in Cruce dominica ligna quatuor, stipes erectus, et lignum transversum, truncus suppositus, et titulus superpositus". tzn. na krzyżu Pana były cztery drewna: pień wzniesiony, drewno poprzeczne, pień podtrzymujący i tablica z winą u góry. Jak widzimy, trzeba to jeszcze raz podkreślić, nie ma tu ani słowa o "palu męki", przeciwnie Lipsius wyraźnie pisze i to wielokrotnie, że Chrystus został umęczony na czteroramiennym krzyżu.
Literatura: Justi Lipsi: De cruce libri tres. Ad sacram profanamque historiam utiles. Antverpiae, ex officina plantiniana. M D XCIIII. (1594).
